Anal Fistül Tedavisi

Fistül tanım olarak iç organların kendi arasında ve ya iç organlar ile vücut yüzeyi arasında gelişen, küçük tünelcikler şeklinde anormal yapılardır. Anal fistülde ise bu durum anal kanal ile cilt arasında oluşan bir kanal olarak ortaya çıkar. Hastalıkla hemen her zaman anal bölgede gelişen bir apseyi takiben başlar.  Bu bağlamda anal apselerin daha başlangıç aşaasında etkin bir biçimde tedavi edilmeleri anal fistül gibi tedavisi oldukça zahmetli olan bu hastalığın da gelişimini azaltır. 

Anal Fistül Nedir?

Makatın iç bölümü (anal kanal) ile makat cildi arasında, sıklıkla bir enfeksiyon (apse) sonrası gelişen anormal tünellerdir. Anal fistüller bu tünellerin makat kasları ile olan ilişkilerine göre sınıflandırılmaktadır. Fonetik olarak “anal fissür” ile benzerlik göstermelerine rağmen birbirinden tamamen farklı iki klinik durumu ifade etmektedirler. Anal fistülde makat etrafında sık tekrarlayan enfeksiyon durumu söz konusudur.   

Anal Fistül Tanımı

Anal fistül hastaları sıklıkla makatta sürekli-künt bir ağrı hissi, dışkılama esnasında iltahap veya kan gelmesi, kötü-kokulu akıntı ve kaşıntı hissinden müzdariptirler. Kendiliğinden iyileşmelezler ve cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyarlar.

Anal fistüllerin tanısı, konu hakkına tecrübeli genel cerrahi uzmanları tarafından muayene esnasında konur. Anal fistül tiplendirilmesi ve evrelemesi için MR, endo anal ultrasound gibi tetkiklere ihtiyaç duyulmaktadır.

Anal fistüllerin yaklaşık %70’i anal sfinkterler ile sınırlı ilişkisi olan “basit” olarak nitelenen tipdedirler. Ancak unutulmamalıdır ki tedavinin şeklini belirleyecek olan bu tiplendirme mutlaka dikkatle ve görüntüleme yöntemleri kullanılarak yapılmalıdır.  Anal fistüller %30 oranında ise kompleks olup bunların tedavisinde setondan lazer gibi sofistike yöntemlere kadar bir çok alternatif vardır. Tedavide ana amaç büyük abdest tutmayı sağlayan kaslara hasar verilmemesi olmalıdır.

Anal fistül hastalığının tedavisi uzun ve sabır gerektirmesi, bu süreç içerisinde büyük abdest tutmayı sağlayan kaslara hasar verme olasılığı bulunması gibi nedenlerden dolayı bu konuda tecrübeli genel cerrahi uzmanları tarafından güncel yöntemlerle tedavi edilmelidir. Konu ile ilgili bir videoyu sitemizin videolar bölümünden izleyebilirsiniz.

Anal Fistül Neden Olur?

Makat etrafında gaz ve büyük abdestin tutulmasını sağlayan iç ve dış sfinkter kasları vardır. Bu kasların arasında yerleşik, dışkının çıkışı esnasında kayganlaştırıcı görevi bulunan anal bezler bulunmaktadır. Bu bezler ince bir kanal ile kript adı verilen anal kanaldaki boşluklara açılmaktadır. Bu kanalların kabızlık / ishal gibi nedenlerle tıkanmasıyla geriye doğru birikim olmakta ve bu birikim ilk planda anal apselere kronik formda ise anal fistüllere neden olmaktadır.  

Bazen de bu sık görülen oluş mekanizmasından farklı olarak iltihabi bağırsak hastalıklarında (crohn hastalığı) veya tüberküloz / sarkoidoz / aids gibi durumlarda da anal fistüller görülebilmektedir.   

Anal Fistül Belirtileri

Anal fistül anal apsenin kronik formudur. Hastalığın en önemli belirtisi makat bölgesinde oluşan akıntılar ve ağrılardır. Akıntılar makat cildinde incelme ve kronik kaşıntıya da neden olabilir. Anal kripte açılan tünelin tıkanması durumunda tekrar eden apseler ortaya çıkabilir ve bu kez şiddetli anal ağrı ve ateş de belirtilere eklenebilir.

Anal apse ve fistüller birbirlerini takip eden klinik durumlardır. Bazen akıntının tamamen geçmesi gibi hastayı yanlış bir şekilde iyileştim hissine yöneltecek geçici iyilik halleri görülebilir. Ancak bu durumlar anal apse gibi çok daha ağrılı ve sıkıntılı bir şekilde hastalığın geri döneceğinin habercisidir. 

Anal Fistül Tanısı

Anal fistülde tanı, direk bakı yani muayene ile kolaylıkla konabilir. Makat etrafında şişlik (granülasyon dokusu) bulunan ve içerisinden iltihaplı akıntı gelmesi anal fistül muayenesinde tipiktir. Uzun zamandır tedavi edilmemiş fistüllerde makat cildindeki renk değişikliği de tanıyı desteklemektedir.

Hastalığın evresini (ne derece ilerlediğini) anlayabilmek için yardımcı görüntüleme yöntemlerine de ihtiyaç duyulmaktadır. Bu yöntemler arasında klinikte en sık kullanılanı “Anal MR” görüntülemelerdir. İyi bir klinik muayene ve bu görüntüleme sonrasında hastalık net bir şekilde ortaya konabilir ve buna uygun tedavi planlaması gerçekleştirilir. Pratik olmasına rağmen zor ulaşılabilmesi nedeniyle nadir olarak uygulanan endo anal ultrason ile de fistül evresinin belirlenmesinde kullanılabilir.

Anal Fistül Tedavisi

Anal fistülün tedavisi cerrahidir. Burada dikkat edilmesi gereken çok fazla cerrahi seçenek içerisinden hasta ve hastalığın o anki evresine uygun ne tip cerrahi uygulamanın önerileceğidir. Hastalık makatın hemen etrafında yer alan kas tabakaları arasında bulunduğu için tüm tedavi aşamalarında makat kaslarının zarar görmemesine azami özen göstermek gerekmektedir. 

Basit fistüllerde (Makat kası ile ilişkisi olmayan ya da minimal ilişkili) fistülün üzerinin açılması ve içerisinin kazınması etkili ve kalıcı bir tedavi seçeneğidir. Anacak daha fazla kas içeren ve anüsü at nalı şeklinde saran fistüllerde ise daha komplike ameliyat yöntemleri kullanılmaktadır. Her fistül, hastanın yaşına ve cinsiyetine, fistülün kaslarla olan ilişkisine, tekrar eden bir hastalık (nüks) olup olmadığına göre hazırlanan, bu konuda etkisi ispatlanmış ve klavuzlara geçmiş etkin bir tedavi stratejisi ile yönetilmelidir.

Anal Fissür Mü? Anal Fistül Mü?

Anal Fissür ve Anal Fistül: Kelime olarak birbirine çok benzeyen ama gerçekte birbirinden çok farklı iki hastalık. Anal fissür ve Anal fistül nedir? sorusuna Prof. Dr. İlker Sücüllü cevaplandırıyor.

Nadir Görülen Anal Fistül Sebepleri

İltahabi (İnflamatuar) Bağırsak Hastalıkları: Crohn ve Ülseratif Kolit, bağırsak sistemini tutan aralıklarla aktifleşme ve iyileşme dönmeleri görülen kronik hastalıklardır. Anal fistül özellikle crohn hastaları arasında görülebilmekte ve bazen bu hastalığın ilk belirtisi olarak da ortaya çıkabilmektedir.

Travmatik Yaralanmalar ya da Geçirilmiş Ameliyatlar Sonrası: Anal bölgede oluşan travmalar sonrası yara iyileşme sürecinin doğru yönetilmemesi durumunda anal fistüller ortaya çıkabilir. Bu durum bazen anal fistül dışında yapılan anal bölge cerrahilerinden (hemoroid / anal fissür gibi nedenlerle) sonra da görülebilir.

Seksüel Yolla Bulaşan Hastalıklar: Anal ilişki ile bulaşan hastalıklardan sonra da anal fistül gözlenebilmektedir.

Radyoterapi Sonrası: Aşağı yerleşimli rektum tümörlerinin tedavisinde kullanılan radyoterapilerden sonra da bazen anal fistül görülebilmektedir. 

Anal Bölge Yerleşimli Tüberküloz: Anal bölge yerleşimli tüberküloz vakalarında da anal fistül görülebilmektedir.

Rektovajinal Fistül Nedir?

Makat ile cilt arasında oluştuğunda anal fistül dediğimiz durumun bu kez kadın hastalarda makat ve vajen arasında oluşmuş olan haline rektovajinal fistül ismi verilmektedir.

Perianal Fistül Nedir?

Perianal fistül veya anal fistül aynı hastalığı tarif etmek için kullanılan isimlerdir. Sıklıkla makat cildi üzerinde, anal kanal yakın bir bölgede, ağrılı bir apse dönemi (ya kendiliğinden drene olması ile ya da ameliyat ile boşaltılması) sonrasında ortaya çıkan sürekli akıntılı iyileşmeyen sivilceye benzer bir durumdur. Hastalığın kendiliğinden geçmemesi ve kronik bir hal almasının en büyük nedeni cilt ile anal kanal arasında oluşan anormal bir tünel bulunmasıdır. Bu tünel anal kanal kasları arasından geçmektedir. Tedavi esnasında bu kasların zarar görmemesine azami özen gösterilmesi gerekmektedir.

Perianal Fistül Çeşitleri

Perianal fistüller makatın hemen etrafındaki kas yapısı ile olan ilişkilerine göre isimlendirilirler. Günlük pratiğimizde en sık gördüğümüz perianal fistüller kaslar ile ilişkisi minimal ya da hiç olmayan Basit fistüller, sadece iç makat kasının içerisinden geçerek anal kanala ulaşan

İntersfinkterik fistüller, her iki kas yapısını da geçerek anal kanala ulaşan Transsfinkterik fistüllerdir. Bunların dışında yönetilmesi oldukça güç Suprasfinkterik (tüm anal kanal kaslarını içine alan) ve Ekstrasfinkterik (rektumun anormal bir lokasyonundan rektuma açılan) fistüller de bulunmaktadır.

Makat fistülü neden olur?

Makatın içinde ve dışında yer alan kasların arasında anal bezler bulunmaktadır. Bu bezler gaitanın kolay çıkmasını sağlayan salgıladıkları kaygan sıvıyı ince bir kanal ile anala kanala boşaltırlar. Bu kanalların kronik ishal veya uzun süreli kabızlık gibi nedenlerle tıkanması sonucunda geriye doğru birikim olmakta ve bu biriken sıvının enfekte olması ile anal apseler gelişmektedir. Bu apselerin kronik (uzun süreli) formları da anal fistül olarak isimlendirilmektedir.

Fistül tehlikeli mi?

Hastalık eğer doğru şekilde tedavi edilmez ise makat fonksiyonlarını (makat kaslarını uzun vadede çürütmesi) bozması açısından tehlikeli bir hastalıktır. Ayrıca kronik apse atakları ile hastanın tüm kondisyonunu ve konforunu etkileyen tehlikeli bir hastalıktır.

Fistül ameliyatsız iyileşir mi?

Anal fistüllerin ameliyatsız iyileşmesi durumu söz konusu değildir. Burada birbiri ile irtibatta olmaması gereken iki boşluğun temasta olması durumu söz konusudur. Bu iki boşluğun kaslara zarar vermeden cerrahi olarak ortadan kaldırılması gerekmektedir.

Fistül deliği nasıl kapatılır?

Fistülün makat kasları ile olan ilişkisi tedavinin şeklini belirlemektedir. En başarılı olan tedavi şekli fistülotomi olarak adlandırılan, fistülün üzerinin tamamen açılarak yapılan ameliyat yöntemidir. Fistül tedavisi sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta makat kaslarına zarar verilmemesidir. Bu nedenle fistülotomi yöntemi her hastaya uygulanamaz. Fistül deliğinin kapatılması konusunda da alternatif birçok tedavi yöntemi bulunmaktadır. Bu yöntemlerden hangisinin uygulanacağı anal fistülün tipine, nüks (tekrar) eden bir hastalık olup olmadığına, hastanın cinsiyetine ve özellikle de cerrahın tecrübesine bağlıdır.

Anal fistül hastalığı nedir?

Makat ile cilt arasında oluşan anormal tünellere anal fistül ismi verilmektedir.

Anal fistül tehlikeli mi?

Evet, eğer hastalık uzun süre tedavi edilmezse oluşan kronik enfeksiyonlar hastanın ciddi şekilde sağlığını tehdit edebilmekte ve ile makat kasları tahrip olabilmektedir.

Fistül tedavisinde kullanılan ilaçlar nelerdir?

Akut enfeksiyon durumlarında antibiyotik tedavisi mevcut durumun yatışmasında kullanılabilir. Ancak hastalığın kesin tedavisi cerrahidir.

Anal fistül kendiliğinden kapanır mı?

Hastalık bazen sessiz bir şekilde (akıntının minimal olduğu ağrının oluşmadığı) ilerleyebilir. Bu durum hastalar tarafından iyilik olarak değerlendirilebilir ancak kısa-orta vadede fistül yeniden açılacaktır yani anal fistül kendiliğinden kapanmaz.

Makattan gelen iltihap neden olur?

Birçok farklı hastalıkda makat içerisinden iltahap gelebilmektedir. Anal fistül hastalığı özelinde ise burada ortaya çıkan anormal tünelin bir ucu da makat içerisinde bulunur. Bu durumda da genellikle dış uçtan olan akıntı-iltahaplanma bazı durumlarda makattan da gelebilmektedir.

Perianal fistül tedavi edilmezse ne olur?

Hastalık, oluşacak anal apse-fistül (akut-kronik form) atakları seyreder. Bu ataklar makatın hemen etrafında bulunan oldukça hassas bir mekanizma ile çalışan makat kaslarını ciddi bir şekilde tahrip olmasına neden olur.

Perianal fistül ameliyatı nasıl yapılır?

Perianal fistülde birçok ameliyat yöntemi tarif edilmiştir. Burada odaklanılması gereken nokta hastalığın hangi evrede (makat kasları ile olan ilişkisi) olduğudur. Eğer doğru bir sınıflama yapılmamışsa uygulanacak tedavi ne olursa olsun sonuç başarısız olacaktır.

Perianal fistül nüksü nedir?

Hastalığın doğru bir şekilde tedavi edilmemesi durumunda başlangıçta bulunan şikayetlerin yeniden ortaya çıkmasına perianal fistülde nüks (yineleme) ismi verilir.

Fistül ameliyatı olmazsam ne olur?

Makat bölgesinde oluşacak ve sosyal konforu oldukça kötü etkileyen akıntı ve buna bağlı kötü koku yakınmalarının devam eder ve hastalık kronikleşir. Uzun dönemde makat apsesi ve büyük abdest tutamama gibi yakınmalar da meydana gelebilir.

Fissür ve fistül arasındaki fark nedir?

Fonetik olarak birbirine çok benzeyen bu iki hastalık gerek oluş mekanizmaları gerekse de tedavi farklılıkları nedeniyle birbirlerinden tamamen farklıdırlar. Fissür çatlak anlamına gelmektedir ve sıklıkla makat kasında aşırı kasılma durumu vardır. Fistül ise cilt ile anal kanal arasında olan anormal bir bağlantı anlamına gelmektedir.